Avrupa Birliği üyesi 27 ülkede, 720 sandalyeli Avrupa Parlamentosu (AP) için 6-9 Haziran arasında düzenlenen seçimler, başta Fransa olmak üzere birçok ülkede sarsıntı yarattı. Seçimlerde popülist ve sağ partilerin yükselişe geçtiği görülse de, merkez sağ AP'deki en büyük grup olarak konumunu korudu.
İlk sonuçlara göre merkez-sağdaki Avrupa Halk Partisi’nin (EPP) en büyük grup olarak kalması, merkez-soldaki Sosyalistler ve Demokratlar İlerici İttifakı’nın (S&D) ikinciliği koruması bekleniyor. Ancak aşırı sağdaki iki grup olan Avrupalı Muhafazakarlar ve Reformistler (ECR) ile Kimlik ve Demokrasi’nin (ID) güç kazanacağı görülüyor. Bunlara ek olarak, bugün herhangi bir gruba dahil olmayan radikal sağ partilerin de parlamentoda temsilinin artması öngörülüyor.
İşte ülke ülke sonuçlar:
ALMANYA'DA İKTİDAR KAN KAYBETTİ
AP'ye 96 vekil yollayan Almanya'da seçimleri muhafazakâr Hristiyan Birlik Partileri (CDU-CSU) açık farkla kazandı. Hristiyan Demokrat Birlik Partisi (CDU) yüzde 23,8, Hristiyan Sosyal Birlik Partisi (CSU) ise yüzde 6,4 oy alarak toplamda yüzde 30,2 oy oranına ulaştı. Aşırı sağcı Almanya için Alternatif Partisi (AfD) ise geçen döneme göre oyunu 4,9 puan artırdı ve yüzde 15,9'la en fazla oy alan ikinci parti oldu.
Alman ARD televizyonunun verdiği sandık çıkış anketine göre CDU yüzde 23,8, AfD yüzde 15,9, Sosyal Demokrat Parti (SPD) yüzde 13,9, Yeşiller 11,9, Hristiyan Sosyal Birlik Partisi (CSU) yüzde 6,4, Sahra Wagenknecht İttifakı-Anlayış ve Adalet İçin (BSW) ise yüzde 6, Hür Demokrat Parti (FDP) yüzde 5,1 oy aldı.
Buna göre koalisyon hükümetinde bulunan Yeşiller partisi geçen seçime göre 8,6 puan kaybı ile büyük hezimet yaşadı. İktidarın diğer ortağı SPD 1,9 puan oy kaybederken Hür Demokrat Parti (FDP) 0,3 puan oy kaybı yaşadı. SPD, Yeşiller ve FDP birlikte oyların yalnızca yüzde 30,9'unu alabildi.
Sandık çıkış anketlerine göre AP'ye CDU 24, CSU 6, AfD 16, SPD 14, Yeşiller 12, BSW 6, FDP 5, Sol Parti 3 ve diğer partiler 10 milletvekili göndermeye hak kazandı.
Aşırı sağcı AfD'nin bu kadar yüksek oy alması ülkedeki tartışmaları da beraberinde getirdi. Ülkede muhalefet partilerinden, Başbakan Olaf Scholz'un güven oylaması yapması gerektiği yönünde açıklamalar geldi. AfD'nin sadece Thüringen eyaletinde yüzde 30,7 oy alarak birinci parti çıkması eylül ayında yapılacak eyalet meclisi seçimlerinde iktidar şansını ilk kez yakalayabileceğine işaret ediyor.
FRANSA'DA MACRON HEZİMETE UĞRADI
AP'ye Almanya'dan sonra en çok vekil gönderen Fransa'daki seçim sonuçları, ulusal siyasette büyük sarsıntı yarattı. Merkez sağcı Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, aşırı sağın birinciliği sonrası erken seçim kararı aldı.
Fransa'daki sonuçlara göre, aşırı sağcı Ulusal Birlik (RN) Partisi yüzde 31,5 oranında açık farkla ilk sıraya yerleşti. Macron'un partisi Rönesans ise RN'nin yarısından az oy toplayarak yüzde 15,2'lik oranla ikinci sırayı aldı. Muhalefetteki Sosyalist Parti (PS) yüzde 14 ile üçüncü sıraya yerleşirken yine muhalefetteki aşırı solcu Boyun Eğmeyen Fransa (LFI) Partisi yüzde 8,7 oy oranıyla 4'üncü sırayı, merkez sağcı Cumhuriyetçiler (LR) ise 7,2 oranla 5'nci sırayı aldı.
Bu sonuçlarla Fransa'da, AP'deki aşırı sağcı ID grubu 30, Re 14, S&D 13, Sol 8, EPP 6, Yeşiller 5 milletvekili çıkardı. Fransa AP'ye toplamda 81 vekil gönderiyor.
İTALYA'DA AŞIRI SAĞ TABLO DEĞİŞMEDİ
AP'ye 76 ile en çok parlamenter gönderen üçüncü ülke konumundaki İtalya'da ilk sandık çıkış anketlerine göre, sağ koalisyon iktidarının büyük ortağı Başbakan Giorgia Meloni'nin partisi İtalya'nın Kardeşleri (FdI) yüzde 27,7'lik oy oranıyla ilk sırada yer aldı.
Elly Schlein liderliğindeki ana muhalefet Demokratik Parti (PD) ise yüzde 23,7 oy oranıyla AP seçimlerinde ikinci sıranın sahibi oldu. PD, 2022’deki genel seçimlere göre oylarını daha artırdı. Muhalefetteki 5 Yıldız Hareketi’nin (M5S) oy oranı yüzde 11,1 olarak ölçüldü ve oy oranının 2022'ye göre gerilediği görüldü.
Sağ koalisyon iktidarının küçük ortaklarından ve Dışişleri Bakanı Antonio Tajani'nin partisi Forza Italia'nın (FI) oy oranı yüzde 10,5, diğer iktidar ortağı aşırı sağcı Matteo Salvini'nin partisi Lig ise yüzde 8 ölçüldü. Bu sonuçla 2022’ye göre Lig'in gerilediği, FI'nin ise Lig'in önüne geçtiği görüldü.
İSPANYA'DA AŞIRI SAĞCI VOX'UN OY ORANI GERİLEDİ
AP'ye Almanya, Fransa ve İtalya'dan sonra 61 ile en fazla parlamenter gönderen İspanya'da, merkez sağcı PP birinci parti çıktı. İspanya'nın AP'de sahip olduğu 61 sandalyenin 22'si PP'nin, 20'si mevcut durumda koalisyon hükümetinin büyük ortağı Sosyalist İşçi Partisi'nin (PSOE), altısı aşırı sağcı Vox'un, 3'ü koalisyon hükümetinin küçük ortağı Sumar ittifakının, geri kalan 10'u da 5 siyasi parti arasında dağıtıldı.
İspanya'da Temmuz 2023'te yapılan son genel seçimlerde alınan oy oranlarına göre kıyaslama yapıldığında birinci parti olmaya devam eden PP'nin yüzde 33,06 olan oy oranını yüzde 34,18'e çıkardığı, ikinci büyük parti PSOE'nin oy oranının ise yüzde 31,68'den yüzde 30,19'a düştüğü görüldü.
İspanya'da üçüncü büyük parti konumundaki aşırı sağcı Vox 6 parlamenterini AP'ye gönderse de partinin Temmuz 2023'teki seçimlerde yüzde 12,38 olan oy oranı bu seçimlerde yüzde 9,62'ye geriledi.
Vox ile benzer ideolojiye sahip olan ve Luis Perez tarafından "Kutlama sona erdi" adıyla kurulan yeni parti de yüzde 4,59 oy ile 3 parlamenterini Brüksel'e göndererek AP seçimlerinin İspanya'daki sürprizini yaptı. Sol içinde yeni kurulan ve ilk kez AP seçimlerine katılan Sumar ittifakı 3 parlamentere sahip olurken, bu ittifaktan ayrılan Podemos 2 parlamenter çıkardı.
Diğer yandan seçimlere katılım, 2019'da yapılan son AP seçimlerine nazaran yaklaşık 11 puan düşerek yüzde 50'nin altında kaldı.
POLONYA'DA TABLO DEĞİŞMEDİ
AP'ye 53 üye gönderen Polonya'da Başbakan Donald Tusk'ın partisi Sivil Koalisyonu seçimden zaferle çıktı. Eski Başbakan Mateusz Morawiecki'nin partisi Hukuk ve Adalet (PiS) oyların yüzde 33'ünü alırken, aşırı sağcı Konfederasyon Partisi yüzde 11 ile üçüncü sırada yer alıyor. Dördüncü sırada yüzde 8 oyla Üçüncü Yol, beşinci sırada da Sol Partisi yüzde 6'lık oyla Polonya'daki AP seçimlerini tamamlamış görünüyor.
Bu sonuçlar doğrultusunda Sivil Koalisyon 21, PiS 19, Konfederasyon Partisi 6, Üçüncü Yol 4 ve Sol Partisi de 3 temsilciyi AP'ye gönderiyor.
ROMANYA'DA İKTİDAR PARTİLERİ KAZANDI
AP'ye 33 vekil gönderen Romanya'da, iktidardaki Sosyal Demokrat ve merkez sağcı Liberaller koalisyonu, ortak listeyle girdikleri seçimde zafer elde etti. Buna göre Romanya, parlamentodaki sosyal demokrat gruba 13, merkez sağcı EPP grubuna 12, RE'ye 2, ECR'ye 1, diğer gruplara da beş vekil gönderecek.
HOLLANDA'DA WILDERS PATLAMASI YAŞANMADI
AP'ye 31 vekil yollayan Hollanda'da, göçmen ve İslam karşıtı Geert Wilders'in genel seçimleri kazanması, AP seçimlerinde sandıkta karşılık bulmadı. Merkez sağcı RE grubu 7, aşırı sağcı Kimlik ve Demokrasi (ID) 6, EPP 5, Sosyal Demokratlar 5, Yeşiller 4, Sol 1, diğerleri 1 milletvekilliği aldı.
BELÇİKA'DA BAŞBAKAN İSTİSA ETTİ
AP'ye 22 vekil gönderen Belçika'da dün, aynı zamanda genel seçimler düzenlendi. Başbakan Alexander de Croo, partisi Flaman Open Vld'nin başarısızlığından duyduğu üzüntüyü dile getirerek, istifa kararını açıkladı. Ülkedeki AP seçimlerinde ise merkez sağ tandanslı EPP, Sosyal Demokratlar ve Renew grubu dörder vekil çıkardı. ECR ve ID üçer, Sol ve Yeşiller iki vekil aldı.
İSVEÇ'TE SOL, VEKİL SAYISINI ARTIRDI
İsveç'te EPP ile S&D beşer, Yeşiller, RE ve ECR üçer ve Sol ise 2 milletvekili çıkardı. Bu sonuçlarla EPP önceki döneme göre bir vekil kaybederken, Sol da bir vekil artırdı.
ÇEK CUMHURİYETİ'NDE KATILIM ORANI YÜKSELDİ, İKTİDAR KAYBETTİ
Çek Cumhuriyeti'nde AP'ye gönderilen 21 üyeyi belirlemek için yapılan seçimi muhalefetteki eski Başbakan Andrej Babis’in Gayrimemnun Vatandaşlar Hareketi (ANO) yüzde 26,1 ile kazandı. Geçici resmi sonuçlara göre, ANO oyların yüzde 26,1’ni alarak birinci parti oldu.
İktidardaki Sivil Demokrat Parti (ODS), Top 09 Partisi ve Hristiyan Demokratlar Birliği (KDU-CSL) oluşturduğu ittifak yüzde 22,3 oyla ikinci oldu. Seçime ilk defa giren milliyetçi sağ ittifak Yemin ve Sürücüler isimli oluşum da oyların yüzde 10,2’ni aldı. Sol görüşlü Yeter Partisi oyların 9,6’sını, Bağımsız Şehirliler Partisi (STAN) 8,7, Çekya Korsan Partisi ise yüzde 6,7'sini aldı. Son olarak Özgürlük ve Doğrudan Demokrasi Partisi de yüzde 5,7 seviyesinde oy aldı.
Bu sonuçlara göre, AP’de ANO 7, iktidarın kurduğu ittifak 6, Yemin ve Sürücüler 2, Sol görüşlü Yeter Partisi 2, STAN 2, Korsan Partisi 1, Özgürlük ve Doğrudan Demokrasi Partisi de 1 sandalye kazandı.
Önceki seçimde yüzde 28,7 olan katılma oranı bu seçimde 36,5’e yükselerek, ülke tarihindeki AP seçimine yönelik en yüksek seviye olduğu bildirildi.
MACARİSAN'DA MUHALEFETİN YÜKSELİŞİ
AP'ye 21 vekil gönderen Macaristan'da, Viktor Orban'ın iktidar partisi Fidesz ve küçük Hıristiyan Demokrat ortakları yaklaşık yüzde 44 oranında oy aldı. Bu partiler, parlamentoya 10 vekil gönderecek. Öte yandan Macaristan'da muhalefetteki merkez sağcı Tisza'nın yükselişi dikkat çekti. Bu partinin aldığı oylarla, Budapeşte'den Avrupa Parlamentosu'ndaki merkez sağcı EPP grubuna gidecek vekil sayısı yedi artarak 8'e yükseldi. Sosyal Demokratlar ise üç vekil kaybederek iki koltuğa geriledi.
PORTEKİZ'DE ANA MUHALEFETTEKİ SOSYALİSTLER KAZANDI
AP seçimlerinin Portekiz ayağını, mevcut durumda ana muhalefetteki Sosyalist Parti (PS) kazandı. Portekiz İçişleri Bakanlığı tarafından açıklanan resmi sonuçlara göre PS yüzde 32,4, azınlık hükümetiyle iktidarda olan merkez sağ görüşlü Demokratik İttifak (AD) yüzde 31,95, aşırı sağcı Chega yüzde 9,89, liberal görüşlü Liberal Girişim (IL) yüzde 8,51 oy oranıyla AP'ye parlamenter gönderdi.
Portekiz'de geçen 10 Mart'ta yapılan erken genel seçimlerde AD yüzde 28,85 oy oranıyla birinci çıkmış, oy oranı yüzde 41'den yüzde 28'e gerileyen PS'nin muhalefette kalma kararı almasıyla AD tek başına azınlık hükümeti kurmuştu. AP seçimleri, PS'nin kısa zamanda tekrardan yükselişe geçtiğini gösterdi.
YUNANİSTAN'DA SÜRPRİZ YOK
Yunanistan'da seçimlerin kazananı, Başbakan Kiryakos Miçotakis'in iktidardaki partisi Yeni Demokrasi oldu. AP'ye 21 parlamenter gönderme hakkı bulunan Yunanistan'da resmi olmayan verilere göre, iktidardaki Yeni Demokrasi AP'de 7, ana muhalefetteki Radikal Sol Koalisyon (SYRIZA) 4, Panhelenik Sosyalist Hareket (PASOK) 3, Yunan Çözümü 2, Yunanistan Komünist Partisi (KKE) 2, Zafer Partisi, Özgürlük Rotası ve Mantığın Sesi Partisi birer sandalye elde etti.
Böylece AP'deki gruplardan EPP 8, Sol 4, S&D 3, Avrupa Muhafazakarları ve Reformistleri (ECR) ile bağımsızlar ikişer milletvekilliği kazandı.
Miçotakis ise kazanmasına rağmen sonuçlardan memnun olmadığını belirterek hedeflerine ulaşamadıklarını söyledi. Yunan halkının "Size güveniyoruz ama daha çok çabalamanız gerekiyor" mesajı verdiğini belirten Miçotakis, partisinin pahalılık gibi gündelik sorunları protesto eden çok sayıda seçmen tarafından oy kaybına uğradığını ifade etti.
AVUSTURYA'DA AŞIRI SAĞ İLK SIRAYA YERLEŞTİ
Avusturya'da da aşırı sağcı Avusturya Özgürlük Partisi (FPÖ) 6 milletvekilliği kazanarak ilk sıraya yerleşirken onu beşer milletvekilliği ile EPP ve S&D izledi, Yeşiller ve RE ise ikişer sandalye sahibi oldu.
BULGARİSTAN'DA MERKEZ SAĞ BİRİNCİ
Aynı zamanda genel seçim için sandığa giden Bulgaristan'da, EPP 6, RE 5, S&D 2, diğerleri 4 milletvekili çıkardı.
FİNLANDİYA DA 'EPP' DEDİ
AP'ye 15 vekil gönderen Finlandiya'da merkez sağ sandıktan birinci çıktı. EPP grubu vekil sayısını bir artırarak dörde yükseltti. RE grubu üç vekille koltuk sayısını korudu. Sol da iki vekil artırarak sandaşya sayısını üçe yükseltti. Yeşiller ile ERC birer vekil kaybetti.
DANİMARKA'DA İLK SIRADA RE GRUBU VAR
Danimarka'da seçim, RE'ye 4, Yeşiller ve S&D'ye üçer, Sol, ID ve diğerlerine ise birer sandalye kazandırdı.
SLOVAKYA’DA MUHALEFETTEKİ LİBERAL-SOL PARTİ KAZANDI
Slovakya’da Avrupa Parlamentosu (AP) seçimini muhalefetteki liberal-sol İlerici Slovakya Partisi (PS) yüzde 27,8 ile birinci sırada tamamladı. PS, 15 Mayıs’ta silahlı saldırıya uğrayan Başbakan Robert Fico’nun Sosyal Demokrat Partisi'ni (SMER) geride bırakarak, AP’ye 6 milletvekili göndermeyi başardı.
Başbakan Fico’ya düzenlenen suikastın gölgesinde gerçekleşen seçimde SMER oyların yüzde 24,7’sini alarak ikinci parti oldu. SMER, AP’ye 5 temsilci çıkartabildi. Slovakya’da mecliste sandalyesi bulunmayan Cumhuriyet Hareketi ise oyların 12,5’ini alarak, Strazburg’a 2 milletvekili göndermeyi başardı.
AP’ye temsilci gönderen diğer iki parti ise Liberal Ses Partisi (HLAS) ve Hristiyan Demokrat Partisi (KDH) oldu. Her biri yüzde 7 oranında oy alan bu iki partiden birer milletvekili AP'ye gitmeye hak kazandı. Önceki seçime göre sandığa ilginin arttığı ülkede, 2019’da yüzde 28 olan katılım oranı bu seçimde yüzde 34,4’e yükseldi.
HIRVATİSTAN'DA MERKEZ SAĞ BİRİNCİ
AP'ye 12 vekil gönderen Hırvatistan'da EPP 6, S&D 4, Yeşiller 1 ve diğerleri 1 sandalye kazandı.
LİTVANYA'DA EPP'YE GİDEN VEKİL SAYISI BİR AZALDI
AP'de 11 vekil ile temsil edilen Litvanya'da EPP grubunun vekil sayısı 4'ten üçe düştü. Oyunu artıran partiler ise Renew (RE) grubundan oldu. RE'ye Litvanya'dan gidecek vekil sayısı bir artarak ikiye yükseldi.
LETONYA'DA TABLO AYNI
AP'ye dokuz vekil gönderen Letonya'da bir önceki seçime kıyasla tablo değişmedi. EPP en çok vekil yollanacak grup olacak.
SLOVENYA'DA MUHALEFET KAZANDI, ERKEN SEÇİM KAZANDI
Slovenya'da Avrupa Parlamentosu (AP) seçimlerinin kazananı, resmi olmayan sonuçlara göre, muhalefetteki Slovenya Demokrat Partisi (SDS) oldu. AP'ye 9 parlamenter gönderme hakkı bulunan Slovenya'da basına yansıyan ve resmi olmayan sonuçlara göre, muhalefetteki sağcı SDS AP'de 4, Özgürlük Hareketi 2, Yeni Slovenya 1, Vesna - Yeşiller Partisi 1, Sosyal Demokratlar 1 sandalye elde etti.
SDS Genel Başkanı Janez Jansa, basına yaptığı açıklamada, ülkedeki resmi olmayan seçim sonuçlarının Fransa ile aynı mesajı verdiğini ifade ederek, hükümete erken seçim kararı alma çağrısında bulundu. Dışişleri Bakanı Tanja Fajon ise aşırı sağ partilerin AP'de güç kazanmasından endişe duyduklarını belirterek, Avrupa değerlerine bağlı kalınmasının önemini vurguladı.
ESTONYA DA EPP DEDİ
AP'ye yedi vekil gönderen Estonya'da merkez sağcı EPP bir vekil artırdı. RE ise bir vekil kaynetti
LÜKSEMBURG'DA EPP BİRİNCİ
AP'ye altı vekil yollayan Lüksemburg'da RE bir vekil kaybetti. Ülke EPP'ye iki, Sosyal Demokrat, ECR, Renew ve Yeşillere birer vekil yollayacak.
MALTA'DA KOLTUKLAR MERKEZ SOL İLE MERKEZ SAĞ ARASINDA BÖLÜŞÜLDÜ
AP'ye altı vekil yollayan Malta'da EPP ve Sosyalistler ve Demokratların İlerici İttifakı (S&D) (S&D) üçer milletvekilliği aldı.
KIBRIS'TA DA MERKEZ SAĞ BİRİNCİ
Kıbrıs Cumhuriyeti'nde toplam 6 sandalyeden EPP ile bağımsızlar ikişer, Sol ile S&D birer tanesini elde etti.