1. Kamu Emeklilik Sistemi (Folkepension)
Temel Emeklilik (Folkepension): Danimarka'da yaşayan ya da çalışan herkes, belirli şartları karşıladığında temel bir devlet emekliliği alma hakkına sahiptir.
Hak kazanma şartları: Bu emekli maaşına hak kazanabilmek için kişinin 67 yaşında olması ve en az 40 yıl boyunca Danimarka'da ikamet etmiş olması gereklidir (tam emeklilik maaşı almak için). Daha kısa süre yaşayanlar daha düşük miktarlarda emekli maaşı alabilir.
Gelire bağlı ek ödemeler: Temel emeklilik maaşı, kişinin diğer gelirlerine göre değişebilir. Düşük geliri olanlar, daha yüksek ek yardımlar alabilirler. Örneğin, düşük gelire sahip emekliler, kira yardımı gibi ek sosyal yardımlardan da yararlanabilir.
2. Zorunlu İşveren Katkılı Emeklilik Planları (ATP)
ATP (Arbejdsmarkedets Tillægspension): Çalışanların işverenleri tarafından finanse edilen ve devletin düzenlediği zorunlu bir emeklilik planıdır. Hem işverenler hem de çalışanlar bu fona katkı sağlar.
Katkı oranı: Çalışanlar maaşlarından belirli bir oranda kesinti yapılması yoluyla bu sisteme katkıda bulunur. Aynı şekilde, işveren de belirli bir oranda katkı yapar. Emeklilik yaşına ulaşıldığında ATP ödemesi maaşa eklenir.
3. Özel Emeklilik Planları
Danimarka'da birçok çalışan, işverenleri ile yapılan toplu iş sözleşmeleri çerçevesinde bir emeklilik fonuna katılmak zorundadır. Bu planlar, işveren ve çalışan katkılarıyla finanse edilir ve yatırım bazlıdır.
Yatırım bazlı sistem: Bu planlarda, emeklilik fonları bireysel yatırım hesaplarına yönlendirilir ve emeklilik yaşına gelindiğinde bu hesaplardan maaş bağlanır.
Gönüllü bireysel emeklilik: Ayrıca bireyler, gönüllü olarak kişisel birikim yaparak ek bir emeklilik fonu oluşturabilirler. Bu fonlar, özel bankalar ya da sigorta şirketleri tarafından sunulan bireysel emeklilik planlarıdır.
4. Ek Sosyal Yardımlar
Düşük gelirli emekliler için kira yardımı, sağlık yardımı gibi ek sosyal yardımlar mevcuttur. Bu yardımlar, kişinin gelir durumuna ve yaşadığı konuma bağlı olarak değişebilir.
Özetle:
Danimarka emeklilik sistemi, bireylerin gelirlerine ve çalışma geçmişlerine bağlı olarak farklı seviyelerde güvence sağlayan karma bir yapıya sahiptir. Hem devletin sunduğu güvence hem de işveren katkılı emeklilik planları sayesinde emeklilikte belli bir yaşam standardı korunmaya çalışılır.
Danimarka'da en düşük emekli maaşı ne kadardır?
2024 itibarıyla, Danimarka'da en düşük emekli maaşı (Folkepension) devlet tarafından sağlanan temel emeklilik maaşıdır ve kişilerin geçmiş çalışma hayatları, gelir durumları ve Danimarka'da ne kadar süre yaşadıklarına bağlı olarak değişiklik gösterebilir. En düşük emekli maaşı, tam zamanlı çalışanlardan ziyade, kısmi süre çalışanlar veya uzun süre çalışmamış olanlar için geçerlidir.
Danimarka'da emeklilik maaşı iki ana bileşenden oluşur: temel emeklilik (grundbeløb) ve gelir destek ödeneği (pensionstillæg).
Temel Emeklilik (Grundbeløb): Herkesin hak kazandığı temel miktardır ve 2024 yılında bu miktar aylık yaklaşık 7,580 DKK (Danimarka Kronu) civarındadır.
Gelir Destek Ödeneği (Pensionstillæg): Emeklilerin diğer gelir kaynaklarına bağlı olarak değişir. Eğer emeklinin başka bir geliri yoksa, bu destek eklenir ve maksimum aylık 7,540 DKK'ya kadar çıkabilir. Bu ödenek, diğer gelirler arttıkça azalır.
En Düşük Emekli Maaşı:
Başka hiçbir gelir kaynağı olmayan bir emekli, hem temel emeklilik maaşını hem de gelir destek ödeneğini alabilir. Bu durumda en düşük emekli maaşı toplamda aylık 15,120 DKK (yaklaşık 2,020 Euro) civarında olur.
Ancak bu miktar, kişinin sahip olduğu gelir durumuna, yaşam koşullarına ve diğer yardımlara bağlı olarak artabilir veya azalabilir. Örneğin, kira yardımı gibi ek sosyal yardımlar, bu tutarı daha da artırabilir.