Corona virüsü için korkutan veri! Dikkat çeken tarih

Tüm dünyayı sarsan Corona virüsüyle ilgili son dakika haberleri gelmeye devam ediyor... Merakla beklenen DSÖ hamlesi acil koduyla duyuruldu ve örgüt korkutan ifadelere imza attı. Virüse aşı yolunda önemli bir gelişme yaşandı. Ölü ve vaka sayısının tırmanmaya devam ettiği virüsle ilgili dünya devleri de harekete geçti. Rusya'dan da önemli bir karar geldi. Bunların yanı sıra Çin'e 2 kötü haber daha geldi. Çin gece yarısı son durumu paylaştı. Öte yandan o veri endişeleri arttırdı: "6'ya katlandı!"

Dünyayı endişelendiren virüsle ilgili son dakika gelişmeleri gelmeye devam ediyor... Virüsle ilgili bir veri vaka ve ölü sayısındaki tırmanışı gözler önüne serdi.

Tüm dünya bugüne kilitlenirken öncesinde korkutan çıkış geldi: "Çok büyük bir hastalığımız var ama panzehirimiz yok."

Öte yandan BBC araştırdı: "Koronavirüs, SARS, MERS ve Ebola gibi salgın hastalıkların sayısı neden artıyor? Salgın hastalıklar neden daha sık görülmeye başladı? Bunun arkasında yatan neden ne?"

Virüsün salgına dönüşme seyrinde kırılma noktaları dikkat çekti. İşte tüm yaşananlar...

İKİNCİ KOPYA GELDİ Yeni tip koronavirüs (2019-nCoV), Çin dışında ilk kez kopyalandı.BBC'nin haberine göre, Melbourne'deki özel bir laboratuvarda enfekte bir hastadan alınan virüsün kopyası üretildi.

Avustralyalı bilim insanları, kopyanın testler için "kontrol materyali" olarak kullanılabileceğini ve "teşhiste ezber bozan gelişmelere yol açabileceğini" açıkladı. Bu gelişmeler arasında semptomları göstermeyen kişilerde virüsün erken teşhisi testinin yer alabileceği bildirildi.Bulguların, teşhis ve tedaviye yardımcı olması amacıyla Dünya Sağlık Örgütüyle (DSÖ) paylaşılacağı ifade edildi.

ÇİN VİRÜSÜ KOPYALAMIŞTI Çinli uzmanlar da yeni tip koronavirüsü kopyalamıştı. Çin Afet Kontrol ve Önleme Merkezinin (CDC) viroloji uzmanı Şü Vınbo, merkez bünyesindeki uzmanların yeni tip koronavirüse karşı aşı geliştirmeye başladığını, bu kapsamda izole edilen virüsün genom dizilimini tanımlamak için çalışma yürütüldüğünü açıklamıştı.

Çinli yetkililer, yeni tip koronavirüsün kuluçka döneminde bulaşabildiğini duyurmuştu. Öte yandan DSÖ, virüsün semptomlar görülmeden bulaşıcı olup olmadığının belirsizliğini koruduğunu belirtiyor. DSÖ'ye göre, kuluçka dönemi 2 ile 10 gün arasında değişebiliyor. Yeni tip koronavirüs solunum, hapşırma ve öksürme durumlarında hava yoluyla bulaşıyor. İlk belirtileri yüksek ateş, boğaz ağrısı, öksürük, nefes darlığı, solunumda zorluk ve ishal şeklinde ortaya çıkıyor.

ALMANYA 9 ŞUBAT'I İŞARET ETTİ Alman hava yolu firması Lufthansa Group'a bağlı hava yolu şirketleri, yeni tip koronavirüs (2019-nCoV) salgını nedeniyle Çin'e tüm uçuşlarını 9 Şubat 2020’ye kadar durdurma kararı aldı.Şirketten yapılan açıklamada, "Lufthansa, SWISS ve Austrian Airlines Çin ana karası ile karşılıklı tüm uçuşları 9 Şubat'a kadar askıya alacak. Operasyonel nedenlerle Çin'e yapılan uçuşlara yönelik rezervasyonların kabulü şubat ayının sonuna kadar askıya alınacak." ifadesine yer verildi.

İNGİLTERE'DEN DE İPTAL İngiliz hava yolları British Airways (BA) de Çin'e tüm uçuşlarını durdurma kararı aldı.Şirketten yapılan açıklamada, "İngiltere Dışişleri Bakanlığının seyahat uyarısının ardından derhal geçerli olmak üzere Çin ana karası ile karşılıklı tüm uçuşları askıya aldık." ifadesine yer verildi.

İKİ İPTAL DAHA British Airways'in (BA) ardından Lion Air ve Seoul Air şirketleri, yeni tip koronavirüs (2019-nCoV) salgını nedeniyle Çin'e tüm uçuşlarını durdurma kararı aldı.Lion Air şirketinin sözcüsü Danang Mandala Prihantor, yaptığı açıklamada, gelecek günlerde Endonezya'nın Denpasar, Manado, Surabaya, Cakarta ve Batam kentlerinden Çin'deki 15 havalimanına yapılacak 50'den fazla uçuşun iptal edildiğini bildirdi.

Güney Kore'nin Seoul Air şirketi de Çin ana karasında Cangciacie ve Linyi kentlerine yapılan uçuşları askıya aldığını açıkladı.Finlandiya hava yolları Finnair, merkezi Hong Kong'da bulunan Cathay Pacific ve Singapor şirketi Jetstar Asia, Çin ana karasına sefer sayılarını azaltacağını duyurdu.

RUSYA DA HAREKETE GEÇTİ Rusya Başbakan Yardımcısı Tatyana Golikova, Çin'e tren seferlerini sınırlandırma kararı aldıklarını açıkladı. Golikova, düzenlediği basın toplantısında, "31 Ocak gece 12.00'den itibaren tren seferlerini sınırlandırıyoruz. Trenler, Moskova-Pekin ve Pekin-Moskova güzergahında hareket edecek." dedi. Yahudi Özerk Bölgesi'nin yanı sıra Amur, Habarovsk, Primorsk, Transbaykal bölgelerindeki Çin ile sınır kapılarının kapatıldığını hatırlatan Golikova, bu kapıları kapalı tutma süresini uzattıklarını ifade etti. Rus Ural Havayolları, daha önce yeni tip koronavirüs salgını nedeniyle Rusya'nın Ekaterinburg ve Tümen kentlerinden Çin'in turistik merkezlerinden biri olan Hainan adasına uçak seferlerini durdurma kararı almıştı.

ÇİN'E 2 KÖTÜ HABER Çin'de 16-19 Mart'ta yapılması planlanan dünyanın en büyük doğal taş fuarlarından biri olan Xiamen Doğaltaş ve Teknolojileri Fuarı ve 13-15 Mart'ta Çin'in Nanjing kentinde düzenlenmesi planlanan Dünya Salon Atletizm Şampiyonası koronavirüs salgını nedeniyle ertelendi.

ŞAMPİYONAYA ERTELEME Dünya Atletizm Birliği, 13-15 Mart'ta Çin'in Nanjing kentinde düzenlenmesi planlanan Dünya Salon Atletizm Şampiyonası'nın ülkedeki koronavirüs salgını nedeniyle ertelendiğini açıkladı. Birliğin internet sitesinden yapılan açıklamada, Çin'deki koronavirüs salgınının endişe verici düzeyde olması gerekçesiyle Dünya Salon Atletizm Şampiyonası'nın Mart 2021'e ertelendiği duyuruldu. Açıklamada, şampiyonanın planlandığı gibi Nanjing'de düzenleneceği ve kesin tarihin alınacak ortak kararın ardından duyurulacağı ifade edildi.

DOĞAL TAŞ FUARI İPTAL Maden Platformundan yapılan açıklamaya göre, korumacılığa dayalı dünya ticaret savaşları ve dünya ekonomilerindeki durgunluğun, Çin'i olumsuz etkilediği belirtildi. Çin'in, koronavirüs ve devamındaki bazı gelişmelere bağlı mal alımını sıfırladığına dikkati çekilen açıklamada, 16-19 Mart'ta yapılması planlanan dünyanın en büyük doğal taş fuarlarından biri kabul edilen Xiamen Doğaltaş ve Teknolojileri Fuarı'nın da bu sebepten 6-9 Haziran'a ertelendiği kaydedildi. Öte yandan Ege Maden İhracatçıları Birliğinin, fuarın ertelenmesi sonrası kriz masası kurduğu bildirildi. Birlikten yapılan açıklamada, şu ifadelere yer verildi: "Xiamen Fuarı'nda 150 doğal taş firması stant açmaya hazırlanıyordu. Yine binlerce iş insanı Çin'e gitmek için uçak ve otel rezervasyonları yaptırmıştı. Oluşan durum nedeniyle firmaların uçak biletlerinin ve otel rezervasyonlarının yeni tarihe göre güncellenmesi için harekete geçildi. Firmalarımızın mağdur olmamaları için gayret sarfediliyor."

DSÖ'DEN ACİL KODU Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Acil Durum Komitesi, Çin’in Vuhan kentinde ortaya çıkan ve ülke geneline yayılan yeni tip koronavirüsü (2019-nVoC) salgınının küresel bir tehdit oluşturup oluşturmadığını değerlendirmek üzere İsviçre'nin Cenevre kentindeki merkezinde bugün yeniden toplanacak.DSÖ Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, Çin'e yaptığı ziyaretin hemen ardından Birleşmiş Milletler (BM) Cenevre Ofisi'nde düzenlediği basın toplantısında, Komite'nin yeniden toplanacağını duyurdu.

Ghebreyesus, salgının yayılma potansiyelinin çok yüksek olduğu uyarısında bulundu.

PANZEHİRİMİZ YOK DSÖ Sağlık Acil Durumlar Programı Direktörü Mike Ryan da "Görev çok zor ama sorumluluk devasa. Endişeliyiz. Çok büyük bir hastalığımız var ama panzehirimiz yok." dedi.Ryan, Çin dışında 51 ülkede 71 koronavirüs vakasının tespit edildiğini belirtti. DSÖ'den yapılan yazılı açıklamada da Acil Durum Komitesinin bugün Ghebreyesus'un başkanlığında koronavirüs ile ilgili "uluslararası kamu sağlığı acil durumu" ilanı konusunu yeniden ele almak için toplanacağı belirtildi.

Toplantının TSİ 13.30'da başlayacağı, 21.30'da da basın toplantısı düzenleneceği kaydedildi. Toplantıda virüsün yakın temas halinde bulaştığı belirtilerek örgütün o ülkelere gitmemeyi tavsiye edebileceğinin altı çizildi. 15 ülkede görülen virüsle ilgili klinik çalışmalar üzerinde durulduğu açıklandı.

DÜNYANIN SORUNU Virüsün sadece Çin için değil dünya için de bir sorun olduğu kaydedildi.DSÖ virüs için tüm dünyaya harekete geçmesi çağrısı yaptı.

İŞTE KIRILMA NOKTALARI Çin'de Vuhan kentinde "gizemli hastalık" ya da "gizemli zatürre" adlarıyla ortaya çıkan ve kısa sürede salgına dönüşen yeni tip koranavirüs (2019-nCoV) dolayısıyla bugüne kadar 169 can kaybı yaşandı. Ülkede 7 bine yakın kişiye bulaşan virüs, alınan önlemlere rağmen durdurulamıyor.

Şiddetli akut solunum yolu sendromuna (SARS) yüzde 80 benzerliği bulunan ve geniş önlemler alınmasına rağmen durdurulamayan yeni tip koronavirüs yüzünden yaşanan can kaybı ve virüs bulaşan kişi sayısının bir haftada zirveye çıkması bekleniyor.

Yeni tip koronavirüse yönelik bazı bölgelerde şehirler arası otobüs seferlerinin durdurulması ve şehir içi toplu ulaşımın durdurulması gibi ciddi önlemler alınmasına rağmen, virüs can almaya devam ediyor.

SARS'I GEÇTİ Virüse yakalandığı kesinleşen kişi sayısı ise 6 bin 165 oldu, binlerce kişi de müşahede altına alındı. Koronavirüsten etkilenen kişi sayısı, 2003'te ülkede görülen SARS salgını sırasındaki vaka sayısını da geçti. Çin hükümeti, virüse yönelik ilk başta "bulaşıcı değil" şeklinde açıklama yaparken daha sonra insandan insana temas ve hava yoluyla "kesinlikle bulaşıcı" olduğunu açıkladı.

Son günlerde virüsün bulaştığı kişi ve neden olduğu ölümlerin sayısı hızla yükselirken Pekin yönetimi, henüz bu hızı dizginleyebilmiş ve çare üretebilmiş değil.

Ülkede bugün itibarıyla ise can kaybı 133'e, virüs bulaşan hasta sayısı 6 bn 165'e, müşahede altındaki hasta sayısı 59 bin 990'a çıktı. Virüsle enfekte olan kişi sayısının 4 günde 6'ya katlanması endişeleri artırdı.

SOKAKLAR BOŞALDI Ülkede salgınla mücadele önlemleri kapsamında, din ve inanç gruplarını tapınak ve mabetleri geçici olarak kapatıldı, okulların yarıyıl tatilleri ve Bahar Bayramı tatili uzatıldı.İnsanlara kalabalık ortamlarda bulunmamaları, maskesiz sokağa çıkmamaları ve hijyen kurallarına azami riayet etmeleri tavsiye edilirken virüs Çin dışındaki birçok ülkeye de sıçradı.Çin'de Bahar Bayramı tatilindeki büyük şehirler yeni tip koronavirüs salgınıyla da iyice sessizliğe büründü, sokaklar boşaldı.

TESPİT EDİLDİ Yeni tip koronavirüs ilk olarak Hubey eyaletine bağlı Vuhan kentinde 12 Aralık'ta tespit edildi. Vuhan Belediyesi Sağlık Komisyonu, 31 Aralık'ta kentteki Huanan Deniz Ürünleri Pazarı ile teması bulunan 27 kişide daha "gizemli hastalığın" görüldüğünü açıkladı. Huanan Deniz Ürünleri Pazarı, 1 Ocak'ta söz konusu "gizemli vaka" nedeniyle kapatılırken Vuhan Belediyesi, 5 Ocak'ta virüsün SARS ya da MERS hastalıkları olmadığını bildirdi.

SALGINA DÖNÜŞTÜ Çinli bilim insanları, 9 Ocak'ta söz konusu "gizemli zatürreyi", yeni tip koronavirüsü olarak tanımladı. Vuhan yerel hükümeti, 11 Ocak'ta virüsün salgına dönüştüğünü açıkladı ve ilk can kaybı yaşandı. Bilim insanları, virüsün SARS'a yüzde 80 benzerlik gösterdiğini belirtti. Yeni tip koronavirüs, 14 Ocak'ta ilk defa Çin dışında görüldü. Tayland hükümeti, Vuhan'dan gelen bir kişide virüsün tespit edildiğini açıkladı. Japonya, 16 Ocak'ta virüsle ilgili ilk vakanın tespit edildiğini duyurdu; aynı gün virüs Vuhan'da 41 kişide daha görüldü.

SIÇRAMA YAPTI Taylan'da 17 Ocak'ta yeni tip koronavirüs bulaşan ikinci vaka ortaya çıktı. Vuhan'da 18 Ocak'ta 59 kişide daha virüs tespit edildi, can kaybı 3'e çıktı. Virüs, 19 Ocak'ta Guangdong eyaletine bağlı Şıncın kentine sıçradı ve ilk vaka görüldü. Vuhan'da ise 20 Ocak'ta 136 yeni vaka tespit edildi. Başkent Pekin'de 20 Ocak'ta 2 kişide, Güney Kore'de de ilk vaka tespit edildi.21 Ocak'ta virüsten etkilenenlerin sayısı 300'ü aştı ve 6 kişi hayatını kaybetti. Ülke genelinde 22 Ocak'ta virüsün bulaştığı kişi sayısı 440'a çıktı, can kaybı 9'a ulaştı.

ARA VERİLDİ Vuhan ve Icou'da 23 Ocak'ta salgının yayılmasını önlemek için toplu ulaşım araçları geçici olarak durduruldu. Bu kapsamda, kentlerdeki otobüs metro feribot seferleri durdurulurken, Vuhan'da hava ve demiryollarının dış hat seferlerine ikinci bir açıklamaya kadar ara verildi.Vuhan yerel hükümeti, halka maske takması çağrısı yaparak özel nedeni bulunmayanların şehri terk etmemesini talep etti.

YETERLİ KANIT YOK Ülkede, 22 Ocak-8 Şubat tarihlerinde grup tur hizmeti verecek bütün turizm acentelerinin faaliyetleri askıya alındı.Çin Sanayi ve Enformasyon Teknoloji Bakanlığı, 2019-nCoV nedeniyle büyük çaplı maske taleplerinin karşılanması için acil durum koordinasyonu başlattı. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), merkez üssü Vuhan olan yeni tip koronavirüs nedeniyle uluslararası acil durum ilan etmek için yeteri kadar kanıt bulunmadığını açıkladı.

ZİYARETE KAPATILDI Çin'de 24 Ocak'ta ölü sayısı 26'ya, virüs bulaşan kişi sayısı 830'a çıktı. Hubey'de Çin basınının ifadesiyle "mühürlenen şehirler"in sayısı 13'e çıkarak, bu durum 30 milyondan fazla kişinin hayatını etkiledi.Başkent Pekin'de de salgını önleme tedbirleri çerçevesinde önemli turistik alanlardan Yasak Saray, Çin Seddi'nin bazı bölümleri, Ulusal Kütüphaneyle bazı turistik alanlar ziyarete kapatıldı.

BİLDİRİ ASILDI Pekin dahil birçok kentte Bahar Bayramı süresince dini etkinliklerin yapılması geçici olarak durduruldu. Bu kapsamda, Pekin'deki tapınak, kilise ve camilerin kapılarına salgınla mücadele çerçevesinde geçici olarak dini faaliyetlerin durdurulduğunu belirten bildiri asıldı.Ülkede 25 Ocak'ta yeni tip koronavirüs nedeniyle ölü sayısı 41, virüs kaptığı teşhis edilen kişi sayısı bin 287'ye çıktı, 13 bin 967 kişi de müşahede altına alındı.

"EN YÜKSEK ALARM" Vuhan'a 450 askeri sağlık personeli sevk edildi. Hong Kong'da, Çin'deki virüs salgını nedeniyle "en yüksek alarm durumu" ilan edildi, Çin Yeni Yılı kutlamaları iptal edildi.

Hong Kong Özel İdari Bölgesi Baş Yöneticisi Carrie Lam, kentteki tüm okulların yarıyıl tatilini 17 Şubat'a kadar uzatıldığını duyurdu. Vuhan'a bin 500 yataklı ikinci hastane inşa edileceği duyurulurken Vuhan'da trafik yoğunluğunu azaltmak için hususi araçların kullanımı yasaklanarak halka ücretsiz hizmet vermesi için 6 bin taksi kiralandı.Hubey'de toplu ulaşımın geçici durdurulması 4 şehirde daha genişletilerek, toplam mühürlü şehir sayısı 17 oldu.

BELİRTİ GÖSTERMEME Yeni tip koronavirüs üzerinde yapılan bilimsel çalışma, virüsün herhangi bir hastalık belirtisi göstermeden de vücutta faaliyette bulunabileceğini ortaya koydu. Çin Komünist Partisinin aralarında Devlet Başkanı Şi Cinping ve Başbakan Li Kıçiang'ın da bulunduğu en yüksek 25 yetkilisinin yer aldığı Politbüro Komitesi, yeni tip koronavirüs gündemiyle toplandı.Şi, salgın nedeniyle ülkenin ciddi bir durumla karşı karşıya kaldığını en yüksek ağızdan ilan ederek ilaç ve malzeme tedarikinin güçlendirilmesi çağrısında bulundu.

GEÇİCİ OLARAK DURDURULDU Toplantıda, salgınla mücadele konusunda "Merkezi Hükümet Yeni Tip Koronavirüs Salgınıyla Mücadele Çalışma Grubu" kuruldu. Öte yandan Pekin'den diğer kent ve eyaletlere uzun yol otobüslerinin seferleri geçici olarak durduruldu.Ülkede, 26 Ocak'ta can kaybı 56'ya, virüsten etkilenen kişi sayısı bin 975, müşahede altındakilerin sayısı 21 bin 556'ya yükseldi. Tiencin kentinden diğer kent ve eyaletlere uzun yol otobüs seferleri durduruldu.

HAYVAN TİCARETİ YASAKLANDI Ülkede yeni tip koronavirüse yönelik yapılan ilk bilimsel çalışmaların Çin'e özgü yılan ve yarasa türlerini işaret etmesi sonucu, ülkede salgın bitene kadar yabani hayvan ticareti yasaklandı. Çin Afet Kontrol ve Önleme Merkezi, virüsü kontrollü şekilde tecrit ederek aşı geliştirme çalışmalarına başladı.Ulusal Sağlık Komisyonu, virüsün kuluçka süresinin 14 güne kadar çıktığını ancak kuluçka evresinde bile bulaşıcı olduğunu, yayılma hızının gittikçe arttığını açıkladı.

5 MİLYON KİŞİ AYRILDI Salgın nedeniyle Pekin, Şanghay ve Çongçing kentlerinde yarıyıl tatili uzatıldı. Vuhan Belediyesi, salgın ve Bahar Bayramı'nın etkisiyle 5 milyondan fazla Vuhanlının kentten ayrıldığını açıkladı.Ülkede, 27 Ocak'ta salgın nedeniyle ölü sayısı 80, virüsten etkilenen kişi sayısı 2 bin 744'e yükseldi, müşahede altına alınanların sayısı 30 bin 453'e çıktı. Devlet Konseyi kararıyla Bahar Bayramı, 3 Şubat'a kadar uzatıldı.

8,74 MİLYAR DOLAR AYRILDI Başbakan Li, yeni tip koronavirüs salgının merkez üssü Vuhan'a "Merkezi Hükümet Yeni Tip Koronavirüs Salgınıyla Mücadele Çalışma Grubu" lideriyle teftiş ziyaretinde bulundu. Çin Maliye Bakanlığı ve Ulusal Sağlık Komisyonu, salgınla mücadeleye 8,74 milyar dolar ayrıldığını duyurdu. Çin'deki SARS uzmanlarından Lin Ciangtao ve Cong Nanşan, virüsten etkilenen sayısının bir haftada zirveye çıkabileceği uyarısında bulundu. Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, Komünist Parti mensuplarına halkın çıkarlarını her şeyin üstünde tutmaları çağrısında bulundu. Ayrıca Pekin'de koronavirüsten ilk can kaybı yaşandı.

PERSONEL TAKVİYESİ Ülkede, 28 Ocak'ta yeni tip koronavirüsten can kaybı 106'ya, virüs teşhisli hasta sayısı 4 bin 515'e, müşahede altındakilerin sayısı 44 bin 132'ye çıktı. Hubey'e diğer kent ve eyaletlerden 4 binden fazla sağlık personeli takviyesi yapıldı.Ülkede bugün itibarıyla ise can kaybı 132'ye, virüs bulaşan hasta sayısı 5 bin 974'e, müşahede altındaki hasta sayısı 59 bin 990'a çıktı.

SALGIN RAKAMLARI Ülkede bugüne kadar meydana gelen can kaybı vakalarının 125'i yeni tip koronavirüsün merkez üssü Hubey'de olurken; Hınan, Haynan, Hıbey, Heylongciang eyaletlerinde, Pekin ve Şanghay kentlerinde birer can kaybı yaşandı. Bununla merkeze doğrudan bağlı şehirlerden Pekin'de 91, Şanghay'da 66, Tiencin'de 24, Çongçing'de 132 enfekte vaka tespit edilirken eyaletlerde ise virüsten etkilenen kişi sayısı şu şekilde gerçekleşti: "Hubey'de 2 bin 714, Guangdong'da 188, Cıciang'da 173, Hınan'da 168, Hunan'da 143, Anhui'de 106, Şandong'da 95, Sıçuan'da 90, Fucien'de 73, Ciangsu'da 99, Şaanşi'de 56, Yünnan'da 51, Haynan'da 43, Hıbey'de 48, Heylongciang'da 37, Liaoning'de 36, Şanşi'de 27, Gansu'da 24, Guicou'da 9, Cilin'de 9, Çinghay'da 6." Özerk bölgelerden Sincan Uygur'da 13, Ningşia Hui'de 12, İç Moğolistan'da 16, Guangşi Cuang'da 58 kişi virüsten etkilendi. Bunun yanı sıra Hong Kong Özel İdari Bölgesi'nde 8, Makau Özel İdari Bölgesi'nde 7 kişide virüs tespit edildi.

SALGINLAR NEDEN ARTIYOR? BBCnin haberine göre son dönemde Çin'de ortaya çıkan koronavirüsün dünyaya yayılması gibi, son 30 yıl içerisinde virüslerin yol açtığı salgın hastalıklar da çok daha sık görülmeye başlandı. Bunun arkasında yatan neden ne?Dünya nüfusunun tarihin en yüksek düzeyinde olduğu bir gerçek. Dünyada 7,7 milyar kişi yaşıyor ve bu sayı giderek artıyor. Dahası, insanlar artık birbirleriyle daha fazla temas halinde.Daha küçük mekânları daha fazla insanın paylaşması sonucunda da hastalıklara neden olan mikroplara maruz kalma riski artıyor.Çin'in Vuhan bölgesinde ortaya çıkan koronavirüs, insandan insana öksürme ya da hapşırma sırasında ortalığa saçılan zerreciklerle geçiyor. Bu virüsün vücut dışında yaşama süresi oldukça kısıtlı. Bu nedenle de virüsü yayan kişi ile geçtiği kişinin birbirine oldukça yakın bir mesafede olması gerekiyor.

ŞEHİR NÜFUSU KIRSALI GEÇTİ 2014 yılında ortaya çıkan Ebola salgını, ancak çok yakın temasla, kan veya vücut sıvısıyla bulaşıyordu. Ancak virüslerin tamamı, insandan insana geçen türlerden oluşmuyor.Sivrisineklerden insanlara geçen Zika virüsünün bulaşmasında bile aradaki mesafenin yakın olması önemli rol oynamıştı. Şehirlerde yaşayan Zika sinekleri, insan kanından besleniyor. Özellikle nüfus yoğunluğu yüksek, nemli ve sıcak yerlerde yaşıyor.2007 yılından bu yana şehir nüfusu kırsalı geçmiş bulunuyor. Dünya üzerindeki toplam kara parçasının yüzde 1'lik bir bölümünde 4 milyardan fazla insan yaşıyor.Dahası, insanların yaşamak için taşındığı şehirlerin büyük bir kısmı da buna hazır değil. Bu nedenle de, şehirlere taşınan birçok kişi varoşlara yerleşiyor ve bu yerlerde de genellikle temiz su ya da iyi bir kanalizasyon sistemi bulunmuyor. Böylece hastalıklar da daha hızlı yayılıyor.

DAHA FAZLA GEZMEYE BAŞLADIK Uçak, tren ve otomobil gibi ulaşım araçları, bir virüsün bir günden daha kısa bir süre içerisinde dünyanın yarısını gezebileceği anlamına geliyor. Koronavirüs, ortaya çıkmasından sonraki birkaç hafta içerisinde 16'dan fazla ülkeye yayıldı.2019 yılında havayolu şirketleri, 4,5 milyar yolcu taşıdı. Bu sayı, 10 yıl önce sadece 2,4 milyardı.Çin'in hızlı tren hattının en büyük istasyonlarından biri Vuhan'dan geçiyor. Bu virüs de Çin Yeni Yılı nedeniyle 3 milyardan fazla insanın seyahat edecek olmasından dolayı dünyanın en büyük insan hareketi olarak gösterilen dönem sırasında ortaya çıktı.

TARİHİN EN KÖTÜSÜ Tarihteki en kötü salgınlardan birisi 1918 yılında görülen İspanyol gribi oldu. Bu salgın, Birinci Dünya Savaşı'nın sonuna doğru büyük göçlerin yaşandığı bir dönemde Avrupa'da başladı.Grip virüsü, savaşın ardından ülkelerine geri dönen askerler tarafından taşındı. Böylece virüs, henüz direnç geliştirmemiş kişilerin bağışıklık sistemini hazırlıksız yakalayınca hızlı bir şekilde yayıldı.Virolog John Oxford tarafından yapılan bir çalışma, virüsün kaynağının, günde 100 bin kadar askerin kullandığı bir toplanma merkezi olduğunu gösteriyor.Sivil havacılık sektörünün henüz ortaya çıkmadığı bir dönemde bile, bu grip salgını neredeyse dünyanın tamamına yayıldı. Bu virüs nedeniyle 50 ile 100 milyon arasında kişinin hayatını kaybettiği düşünülüyor.Yine de İspanyol gribinin dünyaya yayılması altı ile dokuz ay sürdü. Bir günde dünyanın bir ucundan diğerine gidilebilen bir dönemde yeni bir grip virüsü çok daha hızlı bir şekilde yayılır.

ÇOK HAYVAN ÇOK HASTALIK Ebola, SARS ve son olarak da Vuhan koronavirüsünün tamamı, omurgalı hayvanlardan insanlara geçen zoonotik virüsler. Son dönemde görülen koronavirüsün kaynağının Vuhan'daki bir et pazarı olduğu düşünülüyor. Yapılan ilk tespitler, canlı yılanlardan geçmiş olabileceğini gösteriyor.Günümüzde ortaya çıkan her dört hastalıktan üçü, zoonotik rahatsızlıklar.Yiyecek et talebi dünya genelinde artış gösteriyor. Dünyada refah düzeyinin artması ve insanların beslenmelerinde et miktarının artmasıyla hayvancılık da genişliyor.

EHLİLEŞTİRİLMİŞ HAYVANLAR Grip virüsleri, ehlileştirilmiş hayvanlar üzerinden insanlara geçme eğilimi gösteriyor. Dolayısıyla, virüs taşıyan bir hayvanın insanlarla temas kurma imkânı da artıyor.Koronavirüsler, yaban hayvanlarından insanlara sıçrıyor. Çin'de canlı hayvan ve et pazarları genellikle nüfusun yoğun olduğu yerlerde bulunuyor. Bu da son salgınların kaynağı hakkında bir fikir veriyor.Ayrıca, şehirler büyüyüp daha kırsal alanlara doğru genişledikçe insanlar da yaban hayvanlarıyla daha fazla temas kuruyor.Lassa sıtması da bu şekilde yayılan virüslerden birisi. Tarım için daha fazla ormanlık alanın yok edilmesiyle, doğada yaşayan sıçan ve fareler de evlere yerleşmeye başladı ve yanlarında Lassa sıtması virüsünü taşıdı.

HENÜZ HAZIR DEĞİLİZ Dünya genelinde iletişim hiç olmadığı kadar gelişmiş durumda olmasına karşın, bu tarz tehditlere kaynağında müdahale edilmesini sağlayacak bir küresel sağlık sistemi mevcut değil.Salgının durdurulmasında birincil sorumlu olarak virüsün ortaya çıktığı ülke görülüyor. Bu ülkenin, virüsün yayılmasını kontrol altına almayı başaramaması halinde, tüm gezegen de tehlike altında kalıyor.Bu durumun en tipik örneği Ebola salgını sırasında Batı Afrika'da görüldü. Gine, Liberya ve Sierra Leone'de alınan yerel önlemlerin yetersiz kalması üzerine virüs de yayıldı.

YURTDIŞINA BEYİN GÖÇÜ Ebola nedeniyle Batı Afrika'da 11 bin 310 kişi hayatını kaybetti.Neyse ki, bu, dünyanın geri kalanına yayılma hızı yavaş olan bir virüstü. Ancak grip ya da koronavirüs gibi solunum yollarını etkileyen virüsler çok daha hızlı yayılıyor.Ayrıca salgınlar, sağlık sistemleri zayıf olan yoksul yerlerde daha çok ortaya çıkıyor. Hijyen ve temizlik konusunda düzenleme veya eğitimin olmamasına ek olarak, nüfus yoğunluğunun fazla olması riski artırıyor.Aynı zamanda bu ülkelerin birçoğunda sağlık sektörü çalışanlarının yurtdışına beyin göçü görülüyor.

NE ZAMAN VEYA NEREDE Halihazırda az olan kaynaklarını, bir gün yayılma ihtimali olan bir hastalığın engellenmesine ayırmak isteyen çok da fazla ülke yok. Domuz gribi ortaya çıktığında, dünya genelinde çok ciddi bir ilaç dağıtımı yapılmıştı ancak bu önlem de virüsün çok ciddi olmadığının anlaşılmasının ardından biraz aşırı bulunmuştu.Her ne kadar bu virüslerin bazılarını daha ortaya çıkmadan etkisiz hale getirecek ilaçları geliştirecek teknolojilere sahip olmamıza karşın, ilaç şirketleri bu kadar büyük bir yatırımın altına girmek istemiyor. Can kaybının birkaç binle sınırlı kalacağı bir salgın, para harcanmaya değer görülmüyor.Ortaya çıkacaklarını bilmekle birlikte birçok salgının ne zaman veya nerede ortaya çıkacağını tahmin etmek mümkün değil. Bu nedenle bu tarz virüs kaynaklı hastalıkların yayılması, bizi neredeyse her defasında hazırlıksız yakılıyor.

İYİ HABER Hiç olmadığı kadar çok salgının yaşandığını görüyoruz. Ancak, İngiliz bilim akademisi Royal Society, hastalığa yakalanıp hayatını kaybedenlerin sayısının giderek azaldığını bildirdi.Çin'de olduğu gibi, ekonomi büyüdükçe sağlık hizmetleri de iyileşiyor. Aynı şekilde iletişim sistemleri de iyileşme gösteriyor ve böylece hastalıktan korunmanın yollarıyla ilgili bilgilendirme de daha fazla insana ulaşıyor.

TESPİT ETME VE MÜCADELE Artık daha iyi tedaviler uygulanıyor ve bunlara daha fazla insanın erişimi var. Ayrıca, hastalık önleme konusunda da geçmişe kıyasla çok daha iyi durumdayız. Aşılar, daha hızlı bir şekilde geliştirilebiliyor.Küresel ölçekte hastalıklarla mücadele sistemi henüz mükemmel düzeye ulaşmış değil. Ancak salgınları tespit etme ve bunlarla mücadele konusunda giderek daha iyileşiyoruz.Çin gibi bir ülke, bir hafta içerisinde 1000 yataklı hastane inşa edebiliyor. Böyle birşeyi 1918 yılında tahayyül etmek bile mümkün değildi.

BÜYÜK KAÇIŞ Avrupa Birliği (AB), Çin'in Vuhan kentinde başlayan ve tüm dünyayı alarma geçiren yeni tip koronavirüsü salgını sonrasında ülkede bulunan yaklaşık 600 vatandaşını tahliye için hazırlıkların başlatıldığını duyurdu. ABD vatandaşları Wuhan’dan tahliye ediliyor. Bir çok ülke harekete geçti.