İsveç, aşı krizinin ticaret savaşına neden olabileceğinden endişe duyuyor

COVID 19 aşısının AB'ye teslim edilememesi birçok ülkeyi rahatsız etti. Aşı teslimatlarının gecikmesi İsveç'te de endişeye neden olurken, daha büyük endişenin aşı krizinden doğacak olan ticaret savaşı olarak görülüyor. Buradaki aşılama oranı yavaş olduğu gibi aynı zamanda milyonlarca doz diğer ülkelere de yok oluyor. New York Times'a göre dün gece Avrupa Komisyonu ihracatı altı hafta durdurabilecek bir yasa tasarısı hazırladı.

New York Times, dün gece geç saatlerde belgeyi gördüğüne ve içeriğinin iki AB yetkilisi tarafından onaylandığına atıfta bulunarak, öneri Çarşamba günü yayınlanacak ve 19 aşı konusundaki anlaşmazlığın tırmanmasını tetikleyecek. Acil durum yetkileri, altı hafta boyunca AB içinde üretilen aşı dozlarının Birlik dışına ihracatı durdurma fırsatını artıracak.

New York Times'a göre , Astra Zeneca İngiltere planına göre AB'ye vaat edilen ancak teslim oranla daha az dozlarda olmuştur, yeni ihracat kuralları için ana bunu düzeltmek ancak ciddi sorunlar görülüyor. Moderna ve Pfizer'den ihracata yönelik olan dozların AB vatandaşlarını aşılamaya devam edeceği anlamına da gelebilir. Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen yaptığı açıklamada, "Yüzyılın en kötü krizindeyiz." diyerek Avrupalıların olabildiğince çabuk aşılanmasını sağlamak için her türlü koşulu göz önünde bulunduruyoruz ifadeleri kullandı.

İsveç ihracata karşı değil İsveç, aşı gecikmeleriyle ilgili hayal kırıklığı yaratan çeşitli raporlara rağmen, ihracatı durdurma yetkisinin artırılmasından yana değil. AB Bakanı Hans Dahlgren, Hazırlık bakanı toplantısının ardından, "Aşılar konusunda bir tür ticaret savaşına yol açabilecek bir çatışmayı tırmandırmak yerine hem üreten firmalarla hem de dünyadaki diğer liderlerle daha fazla temasa ve diyaloğa ihtiyacımız var" ifadeleri kullandı.

AB Komiseri Maros Sefcoviç Salı günü düzenlediği basın toplantısında tehdidi hafife aldı. O sırada, "Aşı ihracatında gerçek bir yasak aramıyoruz, ancak üreticilerin taahhütlerini yerine getirmelerini bekliyoruz." dedi. Ancak New York Times'da yayınlanan rapora göre, AB ülkelerinde aşılama oranı artmadığı takdirde Komisyon'un sert tavır almaya hazır olduğunu gösteriyor. Yeni teklif, diğer şeylerin yanı sıra, Birliğe aşı ihraç etmeyen AB dışındaki ülkelere yönelikse teslimatların durdurulabileceğini belirtiyor. Özellikle İngiltere'yi hedefleyen bir madde dikkat çekiyor. "İngiltere için kötü haber", İngiliz gazetesi The Guardian'ın konu hakkında dün gece yazdı.

40 milyon doz gönderdi AB, Şubat ayının başından bu yana İngiltere'ye on milyondan fazla doz aşı ihraç etti, ancak oradaki fabrikalardan hiç aşı almadı. Milyonlarca doz Astra Zeneca'nın aşısına ek olarak, Birleşik Krallık ayrıca Belçika'daki fabrikalardan üretici Pfizer'den aşı ithal etti. Toplamda, AB bu süre zarfında 33 ülkeye toplam 40 milyon doz aşı ihraç etti. Birlik içinde 70 milyon doz kaldı.

Tasarıya göre ihracatın durdurulmasının diğer nedenleri de, gazetenin verdiği bilgilere göre, teslimatların "AB'den daha yüksek aşılama oranına sahip" ülkelere mi yoksa "enfeksiyon durumunun daha az ciddi olduğu" ülkelere mi gideceği. Ocak ayının sonundan bu yana, Birlik dışındaki ülkelere teslimat dozu gönderilmeden önce bir aşı üreticisinin izin alması gerektiği bir kural vardır.

Şu ana kadar 300 ihracat sevkinden sadece biri durduruldu. Bu, Astra Zeneca'nın aşısının Avustralya'ya küçük bir teslimatını içeriyordu. Karar, ülkenin prensipte enfeksiyondan arınmış olması nedeniyle verildi. Avrupa Komisyonu'nun yeni tasarı üzerinde değişiklik yapılmadan önce olumlu adımlar atılabilir, ancak New York Times'a göre, ilke olarak amaçlandığı gibi geçmesi ve kısa süre sonra yürürlüğe girmesi bekleniyor.