İsveç'te iş hayatı oldukça önemlidir ve sistem herkesi bir çalışma içine sokar. Ancak İsveçlilerin iş yaşamında diğer toplumlara göre bazı farklılıkları vardır. İşte o ayrıntılar...
İsveç Toplantı Kültürü
İsveç iş yaşamı toplantılarla doludur. Ölçüsüz miktarda toplantıyla. İsveçliler ‘Mötet gick bra’ (‘Toplantı iyi geçti’), dedikleri zaman tam olarak neyi kastediyorlar? Hararetli tartışmalar mı vardı? Toplantı çok mu uzun sürdü? İnanılmayacak kadar çok karar mı alındı? Şüpheliyim.
Bazı insanlar toplantıların tek amacının karar üretmek olduğuna inanır. İsveçliler, öte yandan, toplantının ne zaman gerçekleşip gerçekleşmeyeceği hakkında bir karara ulaşmak için toplantı yapıp ardından toplantıda neler tartışıldığını konuşmak için toplantı yaparlar.
Fikir Birliği Süreci
İsveç toplantıları kısadır fakat çoktur. Bengan’a, Maggan’a ve Lasse’a ne düşündüklerini söyleme fırsatı vermek için düzenlenmişlerdir. Bir karara varmak istiyorsanız, başka bir toplantı düzenlemeniz gerekecek çünkü bu sırada Bengan, Maggan ve Lasse ofise geri dönmek ve Ninni’ye, Kicki’ye ve Titti’ye (evet, bu isimde kızlar var) ne düşündüklerini sormak zorunda kalacaklar.
İsveç dilinde buna förankringsprocessen, yani fikir birliği süreci denir. Eğer İsveçliler ‘süreç’ kelimesinden bahsediyorlarsa aceleniz olmasa iyi olur. Her şey için süreç var. Bu herkesin her şeye dahil olması demek.
Herkes bir fikir dile getirir ve herkes dinler. Daha sonra, uzlaşırlar. Uzlaşma kelimesi İsveçliler’in kulağına müzik gibi gelir. Herkes bir şey anlar. Çok fazla değil ve çok az da değil, ancak orta, yani lagom. Kimse kazanmaz, kimse kaybetmez. Anlaşamadıkları konusunda anlaşabilirler, ama anlaşacakları şey bir sonraki toplantını kesin saati ve tarihidir.
Karar Zamanı
İsveçliler nadiren evet veya hayır derler. Bu ‘ja’ veya ‘nej’ demek yerine ‘evet-ama-hayır-ama-evet-ama’ anlamında ‘nja’ dedikleri anlamına gelir. Anladığınız üzere, ‘evet’ ya da ‘hayır’ demek anlaşmazlığa neden olabilir, bu yüzden İsveçliler bu kelimelerden kaçınır ve onları ‘değişir’, ‘belki’ ve ‘ne yapabileceğime bakacağım’ ile değiştirir.
Yabancılar kızabilir, rahatsız olabilir, hatta öfkelenebilir. İsveç iş hayatında buna isterik davranış denir. İsteri anormaldir ve rahatsız edicidir ve tercihen resmi iş saatlerinde meydana gelmemelidir.
Nasıl olup da bir karar verdiklerini merak ediyor olabilirsiniz. Bizzat İsveçli iş insanları bazen buna ‘karar kaygısı’ anlamına gelen beslutsångest derler. En sonunda İsveçliler herkes süreçte yer alır almaz bir karar verirler.
Birisi bir kez İsveçliler’in eğer fikalarından, kahve molalarından vazgeçerlerse, beş yıl erken emekli olabileceklerini söyledi. Kahve her toplantının tamamlayıcı parçasıdır, ya tartışmalar esnasında devam eden self-servis meselesi olarak, ya da ayrı bir mola olarak. Kahve molası kısa molalarla karıştırılmamalıdır, daha sık bacak-esnetici, ya da ‘kemik-esnetici’ – İsveç dilinde bacak ve kemik kelimeleri için kullanılan kelime aynıdır.
İş-Yaşam Dengesi
Pek çok İsveçli kendini sağlıklı bir iş-yaşam dengesi bulmaya adar. Çok çalıştıklarını söyleyebilirler; sadece sıklıkla o sırada çalışmak için işte değildirler. Birçok şirket esnek çalışma saatleri sistemine sahiptir, ve mümkün olduğu zaman, İsveçliler evden çalışma hakkına sahiptir.
Ancak, işteyken çok etkilidirler. Ama esnek çalışma saatleri sisteminden faydalandıkları için 8:30’dan önce değil ve 16:00’dan sonra da değil, teşekkür ederiz, çünkü çocuklarını anaokullarından almak zorundadırlar, ve Cuma günleri 14:00’ten sonra da değil, eğer sizin için bir sakıncası yoksa.
İsveçliler size gelecek haftasonu ile ilgili planlarınızı sormaya Çarşamba öğleden sonrası kadar erken başlayacaklar. Cuma öğle yemeği saati gibi akıllarında gått för dagen, yani ‘işi o günlüğüne bitirirler.’
Kızıl Günler
İsveçliler resmi tatillerinde adil paya sahiptir. Sadece Mayıs ve Haziran aylarında Amerikalıların bir yıl içerisinde kullandıkları kadar izin kullanırlar. Ve hala kendilerine uygun olan zamanda kullanabilecekleri beş haftalık tatillerine sahipler. Sadece ‘kızıl günler’e değil, İsveçliler resmi tatil günlerine de öyle der, aynı zamanda bir önceki günün yarısı da kendilerini tatil havasına sokmaları için onlara tatildir.
Eğer şanslılarsa ofisleri onlara bir tatil ile haftasonu arasında tuhaf bir gün olan klämdag verebilir. Mayıs, haziran ve temmuz gelince, haftasonları ve resmi tatiller nadiren ofiste geçirilen günlerle birlikte hemen hemen tek, uzun bir tatile dönüşür.
Yukarıdakilere rağmen İsveç yöntemi şaşırtıcı bir şekilde etkili gibi gözükür. Akıl almaz. Aslında İsveç yenilikçi ve yaratıcı bir ülke olarak düşünülür, ve bir başarılı İsveç şirketinin ardından öbürü dış piyasaya çıkar.
Bu yüzden, buyurun. İsveçliler’in düşündükleri kadar lagom olmadığının farkına varma zamanı. Ve buna şükürler olsun ki, bazen fazlasıyla tuhaf olabildikleri halde, İsveçli iş insanları başarının formülünü buldular.
Kaynak: İsveç Kültürü