Koronavirüsten korunmak için bu maskeleri takanlara kötü haber

Gün geçtikçe yayılan ve pek çok ülkeyi alarm durumuna geçiren koronavirüsten korunmak için maske takanların canını fazlasıyla sıkacak bir gelişme yaşandı. Çin'in Vuhan kentinde ortaya çıkan koronavirüs salgının ardından çok sayıda ülkede insanlar sokakta ve toplu taşıma araçlarında maskeyle dolaşmaya başladı.

Bazı evcil hayvan sahipleri köpeklerini dolaştırmaya çıkarken onların ağızlarına da maske takıyor. Uzak Doğu ülkelerinde maske kullanımı yıllardır yaygın. Bazı insanlar toplu taşıma araçlarında hastalık kapmamak için, bazıları da kronik hava kirliliğine karşı bunu kullanıyor. Uzak Doğu dışındaki ülkelerde ise dışarı çıkarken maske takmak pek rastlanan bir durum değil.

Peki maske takmak koronavirüse karşı verimli bir önlem mi? ABD merkezli bilim haberleri sitesi Live Science'a konuşan Vanderbilt Üniversitesi Bulaşıcı Hastalıklar Uzmanı Dr. William Schaffner, sıradan ameliyat maskelerinin koronavirüse karşı etkili bir koruma sağlamadığını söylüyor.

Virüse karşı koruma sağlayan maske türü ise N95 olarak bilinen bir tür. Maske adını, havadaki küçük parçacıkların en az yüzde 95'ini filtrelemesinden alıyor. Bu, ameliyat maskelerinden daha kalın ve kullanımı kolay olmayan bir maske.

Schaffner bu nedenle şu aşamada N95 maskelerinin halk tarafından kullanılmasını tavsiye etmiyor. N95 maskelerinin etkili olması için takıldıktan sonra kontrol edilmesi ve maske ile yüz arasında en küçük bir boşluk bile kalmadığından emin olunması gerekiyor.

Schaffner, maskeyi bu şekilde takmanın nefes almayı zorlaştırdığını, insanın nefes vermek için bile çaba sarf etmek zorunda olduğunu, maskenin içinin nemlendiğini ve genel olarak klostrofobik bir his yarattığını belirtiyor. Bu tür maskeler, virüs taşıdığı düşünülen hastalarla ilgilenen doktorlar tarafından kullanılıyor.

Schaffner "Bu maskeyi ihtiyaç duyduğumda yarım saat takabiliyorum. Fakat sonra karantina odasından çıkıp, biraz nefeslenme ihtiyacı duyuyorum. İşe ancak ondan sonra devam edebiliyorum" diyor. Dr. Schaffner'e göre sıradan ameliyat maskeleri ise doktorların ameliyat sırasında hastalarına bir bakteri veya virüs bulaştırmaması için kullanılıyor. Bu maskelerin etrafında boşluk olması nedeniyle kesin bir koruma mümkün değil.

Etraftaki insanların öksürmeleri veya hapşırmaları sonucu ortaya çıkan sıvıların bir kişinin doğrudan solunum sistemine doğru savrulması durumunda ameliyat maskeleri bunu engelleyebilir.

Fakat virüslerin havada daha küçük parçacıklarla seyahat edip ameliyat maskesinin etrafındaki boşluklardan solunum sistemine girmesini engelleyemez. İngiltere'de yayımlanan Independent gazetesine konuşan İngiltere Kamu Sağlığı Kurumu'ndan Dr. Jake Dunning, halkın maske takmasının büyük bir fayda sağlayacağına dair çok az kanıt olduğunu belirtiyor.

Independent, koronavirüsün bedene gözlerden girebileceğine dair uyarılara da dikkat çekerek maskenin bir garanti sağlamadığını vurguluyor. Öte yandan Çin'in Vuhan kentinde yerel yöneticiler halkı, ameliyat maskesi takma çağrısı yapıyor.

Bunun bir amacı da, virüse dair henüz belirti göstermeyen taşıyıcıların, farkında olmadan bunu başkalarına bulaştırmasının önüne geçmek. Independent'a konuşan Londra Hijyen ve Tropik Tıp Okulu'ndan Uluslararası Kamu Sağlığı Profesörü Jimmy Whitworth, "Maskelerin çok etkili olduğuna dair çok az kanıt var. Maskelerin en etkili olduğu nokta, hasta kişilerin takıp bunu başkalarına bulaştırma riskini azaltması" diyor.

Uzmanlar, virüsün henüz birkaç kişiyi etkilediği, ABD ve İngiltere gibi ülkelerde böylesi bir önleme ihtiyaç duyulmadığını belirtiyor.

ABD'de yayımlanan Time dergisine konuşan Washington Üniversitesi Pandemik Salgınlara Hazırlık ve Küresel Sağlık Güvenliği Merkezi'nden Dr. Peter Rabinowitz, N95 türü maskelerin bu konuda eğitimli olmayan kişiler tarafından yüzde yüz güvenli bir şekilde takılmasının zor olduğunu, düzgün bir şekilde takılsa bile hareket halinde tekrar hava boşluklarına yol açabileceğini vurguluyor.

İngiltere'de yayımlanan Guardian gazetesi ise maskelerin etkinliği konusunda araştırma yapan İngiltere Sağlık ve Güvenlik Laboratuvarı'ndan mikrobiyolog Makison Booth'un 2008'deki bir çalışmasına atıfta bulunuyor.

Booth bir deney düzeneği kurarak havadaki parçacıkların farklı maskeler tarafından ne kadar engellendiğini araştırmış, tüm maskelerin bir miktar virüsü engellemekte başarısız olduğu sonucuna ulaşmıştı.

Araştırmada maskelerin virüse maruz kalma oranını altıda bire indirerek önemli bir koruma sağladığı fakat bunun yüzde yüz koruma anlamına gelmediği tespit edilmişti.

Köpek maskelerine gelince, Dr. Schaffner koronavirüsün köpeklere bulaştığına dair bir kanıt bulunmadığını söylüyor ve bu yüzden evcil hayvanlara maske takılmasına gerek olmadığını belirtiyor.