İsveç'teki ekonomik uçurumların giderek büyüdüğü, giderek daha fazla insanı etkileyen bir gerçektir. İsveçlilerin en zengin yüzde 1'lik kesimi şu anda Çek Cumhuriyeti'nden sonra AB içinde ülkelerinde ikinci en büyük zenginlik yoğunluğuna sahip. Rakamlarla bakıldığında bu, en zengin yüzde 1'lik kesimin servetinin İsveç'teki toplam servetin yüzde 35,8'ine tekabül ettiği anlamına geliyor. Bu, Credit Suisse/USB Grubu'nun 2023 Küresel Varlık Raporu'nda da açıkça görülüyor. Bu, İsveç'in, nispeten konuşursak, az sayıda kişinin gittikçe daha fazlasına, büyük çoğunluğun ise giderek daha azına sahip olduğu bir ülke olduğu anlamına geliyor.
Zengin fakir arasında uçurum derinleşiyor
Zenginliğin süper zenginlerde artması durumu çok fazla ülkede kendini gösteriyor. Farkları azaltmak için uluslararası alanda çalışan Oxfam kuruluşu, dünyadaki büyük gelir farklılıkları hakkında şunları yazıyor: "2020'den bu yana üretilen tüm servetin üçte ikisi en zengin yüzde bire gitti; dünya nüfusunun geri kalan yüzde 99'u da aynı dönemde pay sahibi oldu.”
İsveç'te yüzde 1'lik süper zengin kesimin serveti toplam servetin yüzde 35,8'ine tekabül ediyor. Bu, AB'nin ikinci en yüksek seviyesidir. Fotoğraf: Landgeist.com
Zenginlik dağılımı birçok farklı yolla ölçülebilir ve karşılaştırılabilir. Nasıl ölçtüğüne bağlı olarak ülkeler içindeki ve ülkeler arasındaki zenginlik değişimi biraz farklı görünebilir. Ancak İsveç'e gelindiğinde tüm eğriler aynı yönü gösteriyor; gelir, özellikle de servet uçurumu artıyor. Bu, büyük ölçüde 1980'lerden bu yana yaşanan gelişmedir.
Sermaye gelirinin yoğunlaşması
Gelir farklarını ölçmenin popüler bir yolu, bir ülkedeki gelir farklılıklarını gösteren Gini katsayısıdır; sayı ne kadar yüksekse, gelir farkı da o kadar büyük olur. İsveç'te, İstatistik İsveç, birkaç yıl geride kalan ölçümlerden sorumludur. İsveç İstatistikleri'nin yakın zamanda bildirdiğine göre, İsveç'teki gelir farklılıkları birkaç on yılın en büyük seviyesine ulaştı. Gelir dağılımını ölçen Gini katsayısı şu anda 0,32 civarında. 1970'lerde bu oran 0,2 civarındaydı.
- Trend çok açık ve yukarı yönlü. Stockholm Ekonomi Okulu'nda ekonomi araştırmacısı ve gelir dağılımı ve ekonomik boşluklar uzmanı Jesper Roine, Gini'nin İsveç'te 1970'lerden bu yana sistematik olarak ölçüldüğünü, bunun o zamandan bu yana en yüksek ölçüm olduğunu söylerken sözlerine şöyle devam ediyor: "İsveç'te son dönemde gelir farklılıklarının artmasının arkasında işgücü gelirindeki artan farklılıklar değil. Artış, sermaye gelirinin artmasından ve sermayenin en zenginler arasında yoğunlaşmasından kaynaklanıyor."
Jesper Roine, ulusal ekonomist ve gelir dağılımı ve ekonomik boşluklar uzmanı.
Ücretlendirme sistemleri geride kalıyor
İsveç'i üç İskandinav komşumuz olan Danimarka, Finlandiya ve Norveç ile karşılaştırmak da ilginç olabilir.
İsveç'in 2022'de kişi başına düşen ikinci en düşük GSYİH'ya ve dört ülke arasında en düşük ortalama zenginliğe sahip olduğunu görüyorsunuz. Aynı zamanda 467 kişiyle açık ara en fazla dolar milyarderine sahip olan ülke konumunda. Credit Suisse/USB Group'un Küresel Varlık Raporu 2023'e göre İsveç, dünyada en fazla "ultra zengin" insana sahip 20 ülkenin yer aldığı uluslararası listede de yer alıyor.
Jesper Roine'a göre siyasi kararlar İsveç'te kalkınmayı olumsuz etkiledi ve bunun sonucunda gelir farklılıkları arttı.
- Hiçbir grup [mutlak anlamda] çok kötü durumda olmadı, ancak nispeten, en alttakiler 1990'lardan bu yana geride kaldı. Bunun temel nedeni A-kassa ve diğer ücretlendirme sistemlerinin reel ücretlerdeki artışa ayak uyduramamasıdır. En büyük fark, işi olanlarla işi olmayanlar arasında yaşanıyor.
Michael Kallin
*) Rakamlar 2022 yılına ait olup ABD doları cinsinden hesaplanmıştır.