Endişeler kilisenin, Stockholm'ün 100 kilometre batısında yer alan 130.000 nüfuslu kentte bulunan stratejik öneme sahip bir havaalanı, bir su arıtma tesisi ve gelişmiş enerji şirketlerine çok yakın olan hassas konumu üzerinde yoğunlaşıyor.
Politico’nun haberine göre, şüpheli Rus ajanların Avrupa'da altyapıyı hedef alan ve muhalifleri öldüren planlar yaptığı iddiaları karşısında güvenlik uzmanları İsveç'in bu kilise de dahil olmak üzere ülke genelinde Moskova'ya bağlı kurumları baskı altına alması gerektiğini söylüyor.
İsveç Savunma Üniversitesi'nde Rusya üzerine çalışan araştırmacı Markus Göransson, “Kilise hem Västerås Havaalanı'na hem de enerji sektöründe faaliyet gösteren büyük şirketler gibi endüstriyel çıkarlara yönelik bilgi toplamak için kullanılabilecek potansiyel bir dayanak noktası sunuyor. İsveç savunma kuvvetleri Haziran ayında olduğu gibi havaalanı üzerinde ya da yakınında tatbikat yaptıklarında, bunu kilisenin olası gözetimi altında yapıyorlar” diyor.
Stockholm'deki Rusya Büyükelçiliği ve Västerås'taki Rus Ortodoks Kilisesi yapılan yorum talebine yanıt vermedi. Västerås merkezli VLT gazetesinin haberine göre, kilise temsilcileri daha önce Rusya'nın istihbarat servisleriyle bağlantıları olduğunu reddetmişlerdi.
CASUS BAĞLANTISI OLARAK KİLİSE
Rusya'nın 2022'de Ukrayna'yı işgal etmesinin ardından Avrupa ülkeleri, Moskova'nın komşularına sızma kabiliyetini köreltmek amacıyla yüzlerce Rus Büyükelçiliği çalışanını ülkelerinden sınır dışı etti.
Ancak iki yıl sonra, Moskova'nın denizaşırı ülkelerdeki ajanlarına koruma sağlamanın yollarını bulmaya devam ettiği giderek daha açık hale geliyor. Ve bunun sonuçları da olabilir.
CNN'in haberine göre Nisan ayında Birleşik Krallık yetkilileri bir İngiliz deposuna düzenlenen kundaklama saldırısının arkasında Rusya'nın olduğundan şüphelendiklerini açıkladı; Temmuz ayında ise Rus ajanların Ukrayna'ya silah tedarik eden Alman Rheinmetall şirketinin başkanını öldürmeyi planladıkları iddia edildi.
Rus Ortodoks Kilisesi, Moskova'nın yurtdışındaki gizli eylemleri için potansiyel bir kanal olarak ortaya çıkıyor gibi görünüyor.
Ukrayna güvenlik güçleri 2022 yılının başlarında Kiev'deki bir manastıra baskın düzenleyerek Rus istihbaratının burada yürüttüğünü söyledikleri operasyonları sekteye uğrattı. Bu Ağustos ayında Ukrayna hükümeti kiliseyi topraklarından tamamen yasakladı.
Özgür Avrupa Radyosu'nun haberine göre Çek Cumhuriyeti'nde bazı milletvekilleri yakın zamanda hükümeti Çek topraklarındaki kilise faaliyetlerini soruşturmaya çağırdı.
İsveçli yetkililer de tepki göstermeye başladı. Mayıs ayı sonunda, İsveç'te dini gruplara mali destek sağlayan ve SST olarak bilinen kamu kurumu, ülkenin güvenlik polisi Säpo'ya danıştıktan sonra İsveç'teki kiliseye yönelik finansmanı durdurdu.
STRATEJİK KONUM
Västerås planlama komitesi Şubat 2017'de kilisenin bina başvurusunu onaylamak üzere toplandığında, toplantı gündemine göre kilisenin konumu ciddi bir endişeye yol açmamış görünüyor. Aynı yerde konaklama ve yemek tesislerinin yer alması planı da öyle.
Kilisenin ana kapısından çıkan dar yol doğrudan birkaç yüz metre ötedeki Västerås Havaalanı'nın kenarına çıkıyordu. Havaalanı, askeri ya da sivil bir kriz durumunda kullanılmak üzere günün her saati hazır bekletilen bir havaalanı olarak belirlendiği için stratejik açıdan önemli.
Havaalanının bir dakika ötesinde Västerås ve çevresindeki bölgelere hizmet veren bir su arıtma tesisi bulunmaktadır. Bu arada, enerji şirketleri ABB ve Westinghouse için üretim tesisleri şehre daha yakın bulunabilir.
Buradaki Rus kilisesine ilişkin endişeler, İskandinav ülkelerindeki stratejik askeri alanlara yakın binaların özel Rus vatandaşları tarafından satın alınmasına ilişkin endişeleri yansıtıyor.
Norveçli yayın kuruluşu TV 2'nin haberine göre, Bardufoss'taki Norveç askeri havaalanına bakan kayak evlerine sahip olan iki Rus işadamının durumu da buna örnek. İsveç gazetesi Expressen'in haberine göre bir Rus işadamı da İsveç'in çok gizli Muskö deniz üssüne bakan bir sahil mülkünü satın aldı.
Ancak İskandinav makamlarının bu konudaki yasalarını sıkılaştırmak istediklerine dair işaretler de var.
Finlandiya'nın Kankaanpää kasabasında, üç Rus vatandaşının bir ordu eğitim alanına yakın metruk bir yaşlılar evini satın alma hakkı ulusal güvenlik gerekçesiyle kısa süre önce reddedildi ve İsveç hükümeti de gelecekte benzer kısıtlamalar uygulayabileceğini belirtti.
Uzmanlar Västerås davasında daha kısıtlayıcı bir yaklaşımın uygun olacağını belirtiyor.